TONTONAN

“PANDU, GANDAMANA DAN ARYA SUMAN (GANDAMANA TUNDUNG)”

Menonton dunia pewayangan memang asyik terutama bagi yang memahami serta menghayati nilai-nilai filosofis di dalamnya. Katakan dalam lakon di Negara Hastina, Gajah Oya, atau juga disebut Kurujanggala yang popular dengan judul “Gandamana Tundung”. Semula negara ini dipegang oleh sang Resi, Begawan, atau sang Tapa Abiyasa. Kemudian diserahkan kepada anak sang Begawan tersebut yang juga merupakan sang Tapa yang bernama Pandu Dewayana atau Pandu Dewanata.

Mengingat Pandu merupakan sosok sang Tapa juga ksatria dan sekaligus kekasih Dewa, negara Hastina di bawah kepemimpinannya menjadi negara yang panjang punjung, pasir wukir, loh jinawi, gemah ripah, tata tur raharja. Panjang: dawa pocapané, punjung: luhur kawibawané, pasir: samodra, wukir: gunung. Negara ngungkuraké pagunungan, nengenaké pasabinan, ngéringaké pategalan, ngayunaké bandaran gedhé. Loh: tulus kang sarwa tinan dur, jinawi: murah ingkang tinuku. Gemah: lampahing para nangkodha surya-ratri datan ana pedhoté, labet datan ana sangsayaning dedalan. Aripah: janma manca ingkang samya bebara jejel apipit aben cukit tepung taritis, papan wiyar katingal rupak saking harjaning praja. Ingon-ingon kebo sapi pitik iwèn datan ana cinancangan, yèn ta rina padha aglar ing pangonan, yèn ta wanci surup surya mulih marang kandhangé dhéwé-dhéwé.

Negara Hastina disebutkan juga sebagai negeri ingkang gedhé oboré, padhang jagadé, dhuwur kukusé, adoh kuncarané. Bebasan ingkang celak manglung tebih tumiyung. Mboten ing Tanah Jawi kéwala ingkang sami nungkul, sanadyan ing tanah sabrang kathah para raja ingkang sami sumawita, datan karana ginebag ing ajurit, muhung kayungyun poyaning kautaman, samya atur putri minangka panungkul. Ing saben ‘ri kalamangsa, sami asok bulu bekti glondhong pengareng-areng, pèni-pèni raja pèni, guru bakal guru dadi.

Waktu itu Prabu Pandu dalam menjalankan pemerintahannya dibantu oleh mahapatih Gandamana yang terkenal jiwa ksatria, jujur, penuh loyalitas, dan sakti tanpa tanding. Tetapi, dalam perjalanan selanjutnya negara Hastina muncul kekacauan, baik dari negara lain, yaitu Pringgadani di bawah pimpinan Prabu Trembuku maupun dari dalam negeri sendiri akibat kebijakan Prabu Pandu sendiri yang akibat pahitnya dialami oleh sang mahapatih Gandamana. Gandamana dilengserkan dari kedudukannya sebagai mahapatih Hastina oleh Prabu Pandu. Kekacauan, baik dari luar maupun dari dalam sebenarnya tidak lepas dari sosok Arya Suman yang juga merupakan ipar kakak Prabu Pandu sendiri karena Dyah Ayu Gendari, kakak Arya Suman, merupakan permaisuri Prabu Destrarasta, kakak Prabu Pandu. Di sinilah babak baru negara Hastina dengan sosok Arya Suman menjadi babak sosok mahapatih Arya Sengkuni.

Akhirnya kondisi negara Hastina diilustrasikan oleh suluk sang Dalang : Ooo… Surem-surem diwangkara kingkin, lir manguswa kang layon, denya ilang memanise, wadananira landu, kumel kucem rahnya maratani, marang saliranipun, meles dening ludira kawangwan, gegana bang sumirat, Ooo….

Bagaimana jalan cerita selengkapnya yang melakonkan tiga tokoh, Pandu, Gandamana dan Arya Suman ini ? Jika berminat, silakan tonton saja pagelaarannya oleh dalang Ki Purba Asmara ini.

http://www.youtube.com/watch?v=9BatD-fWXTU

http://www.youtube.com/watch?v=GKoLxds8S4I

Tinggalkan komentar